Thời hạn điều tra vụ án hình sự là khoảng thời gian tối đa mà các cơ quan có thẩm quyền điều tra tiến hành các hoạt động điều tra nhằm xác định tội phạm, người phạm tội và các tình tiết khác của vụ án, hoàn thành hoạt động điều tra vụ án hình sự, quyết định có chuyển sang giai đoạn truy tố hay không.
Căn cứ để xác định thời hạn điều tra vụ án hình sự
Để xác định thời hạn điều tra vụ án hình sự, các nhà làm luật đưa ra các quy định dựa vào các căn cứ sau đây để xây dựng thời hạn điều tra vụ án hình sự phù hợp nhất, giải quyết nhanh chóng vụ án hình sự, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của những người có liên quan. Như vậy, căn cứ để xác định thời hạn điều tra vụ án hình sự bao gồm:
Loại tội phạm theo quy định Bộ luật Hình sự
Theo quy định tại Điều 9 của Bộ luật hình sự 2015 thì:
Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, tội phạm bao gồm 4 nhóm tội phạm: Tội phạm ít nghiêm trọng (phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm), tội phạm nghiêm trọng (khung hình phạt từ 03 năm tù đến 07 năm tù), tội phạm rất nghiêm trọng (Khung hình phạt từ 07 năm tù đến 15 năm tù), tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (khung hình phạt từ 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình)
Tính chất phức tạp của vụ án
Vụ án là phức tạp khi có nhiều bị can, bị cáo, tình tiết, chứng cứ không rõ ràng, mâu thuẫn, cần kết hợp nhiều hoạt động thu thập chứng cứ mới có thể xác định có dấu hiệu phạm tội hay có hành vi phạm tội trên thực tế không.
Yêu cầu đấu tranh phòng, bảo vệ quyền và lợi ích của người tham gia tố tụng
Tuỳ thuộc vào từng yêu cầu nhất định thì thời hạn điều tra vụ án hình sự sẽ có cách xác định khác nhau cũng như việc gia hạn thời hạn điều tra vụ án hình sự cũng sẽ khác nhau.
Khả năng của cơ quan có thẩm quyền
Nếu việc xác định tội phạm, người phạm tội cần thêm thời gian để cơ quan có thẩm quyền điều tra thực hiện hoạt động điều tra một cách hiệu quả, khách quan nhất để xác định hành vi phạm tội hoặc dấu hiệu phạm tội.
Thời hạn điều tra vụ án hình sự
Căn cứ vào Điều 172 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, thời hạn điều tra vụ án hình sự được quy định như sau:
- Đối với tội phạm ít nghiêm trong, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 02 tháng, có thể gia hạn một lần không quá 02 tháng
- Đối với tội phạm nghiêm trọng, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 03 tháng, có thể gia hạn điều tra hai lần, lần thứ nhất không quá 03 tháng, lần thứ hai không quá 02 tháng.
- Đối với tội phạm rất nghiêm trọng, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 04 tháng, có thể gia hạn điều tra hai lần, mỗi lần không quá 04 tháng.
- Đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 04 tháng, có thể gia hạn bốn lần, mỗi lần không quá 04 tháng
- Đối với tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia (đặc biệt nghiêm trọng), thời hạn điều tra vụ án hình sự không quá 04 tháng, có thể gia hạn năm lần, mỗi lần không quá 04 tháng.
Như vậy, chúng ta có thể thấy, thời hạn mà các nhà làm luật đưa ra để các cơ quan có thẩm quyền thực hiện hoạt động điều tra phải phù hợp với thực tiễn, phù hợp với tính chất, mức độ của loại tội phạm. Vụ án có tính chất càng nghiêm trọng thì thời hạn điều tra vụ án hình sự càng dài. Quy định như vậy là hoàn toàn hợp lý, đảm bảo việc thu thập tài liệu một cách chính xác nhất nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của xã hội và nhà nước.
